#4 -Jullie Moeten Eerlijk Zijn

Zo klinkt de tweede zin uit het Manifest Voor Toekomstige Leiders van I, een meisje dat in de psychiatrie van Zoersel verblijft. Deze week ben ik daar voor een tweede keer.

Normaal geef ik de inspiratieworkshop éénmalig, maar omdat dit doelpubliek kwetsbaar is, stelde ik zelf voor om twee werksessies te geven. Zo kan ik de impact van de workshop een beetje mee helpen filteren.

Als ik in de tuin rond het centrum aankom, is het grijs en mistig en is JV - de oude nachtegaal met hond - nergens te bespeuren. Geen Bocelli-aria als aperitief deze keer. Wanneer ik het gebouw binnen wandel, begroet therapeute E mij vrolijk en wijst ze mij meteen de weg. Het is een andere ruimte dan vorige keer, met een groot schuifraam, dat uitkijkt op de tuin en het 'clubhuis' dat de jongeren zelf aan het bouwen zijn. De groep sijpelt opnieuw druppelsgewijs binnen . P arriveert als eerste, samen met M en therapeute C. C fluistert me toe dat ze enkel de opwarming meedoet om M over de drempel te helpen. "Zonder mij zou hij niet gekomen zijn". zegt ze. Ik kijk naar M en ben een beetje verbaasd dat te horen. Hij was zo open en communicatief de vorige keer. En uitgesproken enthousiast! "Ik kom zeker terug, Sanderijn" zei hij bij het afscheid. De boodschap van therapeute C herinnert me er aan dat ook M, ondanks zijn présence en energie, hier verblijft met een reden. Dan zie ik ervaringstherapeute L, van wie ik het bijzondere levensverhaal intussen ken, omdat ik haar boek bijna uit heb. Ook I, X en S sluiten aan, net als therapeutes E en E. Hoewel ik al deze mensen nog maar één keer zag, voelen ze op een bizarre manier heel vertrouwd. Toch word ik kortstondig overmand door stress, omdat de versterker het niet blijkt te doen. Iedereen probeert, maar niemand krijgt de installatie aan de praat. Een medewerkster komt andere boxen brengen, die evenmin werken. Gelukkig heeft bewegingstherapeute C nog een versterker die ik mag lenen en kan ik opgelucht beginnen. Ik word altijd onrustig van technisch materiaal dat het niet doet.

Voor ik van start ga, pols ik hoe de eerste workshop op hen heeft ingewerkt. Ze uiten allemaal enthousiasme, ze vonden het alleen een beetje lang. Dat ervaarde ik toen zelf ook en daarom spreken we vandaag een eind-uur en een pauze-moment af. Ik voel meteen dat deze concrete afspraak de jongeren veel rust brengt.

We beginnen opnieuw met een fysieke opwarming : na een paar oefeningen in de kring, verleg ik vrij snel de focus naar de vloer. Daar werk ik door op bewegingskwaliteiten, die deze keer ingezet worden om uiteenlopende emoties te vertolken. M roept lachend naar mij dat hij 'niet goed kwaad kan spelen' en 'dat sommige mensen vinden dat hij op Prince lijkt', terwijl hij heel funky beweegt. De anderen onderzoeken gefocust de expressiemogelijkheden die deze opdracht hen brengt. Therapeute E switcht soepel tussen de vloer, de gang - ze moet even een telefoon beantwoorden - en de kant, waar een bedrukte S zich op een stoel heeft gezet. Ik ga even naar haar toe en doe haar het voorstel 'dat ze op papier mag beschrijven wat ze allemaal ziet gebeuren op de vloer' omdat ik weet dat ze bewegen lastig vindt en dat ze een goede pen heeft. Therapeute E knikt bevestigend naar mij, maar S blijft stil. Ik richt mij opnieuw tot de groep : vanaf de volgende fase mogen ze starten met hun eigen beweging en emotie, maar als ik 'per twee' roep, moeten ze als duo elkaars bewegingen en emotie overnemen en als ze 'allemaal' horen, moeten ze met de hele groep,door middel van een collectieve beweging, dezelfde emotie uitdrukken, alsof ze een wezen zijn met vele hoofden en een gedeeld hart . Een eenvoudig concept dat heel goed werkt, als het secuur wordt geïnterpreteerd. En dat laatste doen ze : er ontstaat een intense en oprechte synergie tussen al de individuen van deze groep. Ze voeren een uiterst boeiend non-verbaal gesprek ,waarin ze opnieuw uitblinken in overgave. Ze volgen, ze leiden, ze gaan elk hun eigen weg en komen vloeiend weer samen. Ik zou er uren naar kunnen kijken, vergeet bijna dat ik hier naartoe gekomen ben om hen op een dieper niveau te bevragen over hun binnenwereld. Maar omdat ik denk aan mijn afspraak met hen - en hun nood aan het bewaken van grenzen - rond ik hun bewegingsperformance af.

Als intermezzo serveer ik hen enkele van de Ja/Nee-Vragen Voor Leeftijdsgenoten, die C vorige keer zo mooi bij elkaar schreef. C is er vandaag zelf niet, dus lees ik ze voor. De code is simpel : iedereen zit op zijn stoel naar voor gericht ; als het antwoord JA is, dan sta je recht, bij NEE blijf je zitten. Vragen als "Vind jij jezelf mooi?' "Heb jij levensplannen? " "Ben jij bang in het donker" en "Geloof je dat de wereld binnenkort vergaat?" passeren de revue en vormen de aanleiding tot enkele gebalde reflecties. De meesten onder hen zijn heel bang in het donker en hebben concrete doelen en dromen - een hotel voor katten openen, werken met mensen in de natuur, gewoon stabiel blijven. Bijna allemaal geloven ze dat een apocalyps onafwendbaar is en slechts enkelen zijn oprecht blij als ze in de spiegel kijken. I bijvoorbeeld, is heel ontevreden over haar uiterlijk. Ze somt gedetailleerd op wat ze allemaal afkeurt aan haar lijf, terwijl ze zonet haar lichaam heeft laten schitteren als expressie-instrument. Jammer dat jongeren zich - nog steeds - te vaak spiegelen aan opgelegde schoonheidsnormen.

Na de pauze trek ik hen via een visualisatie een tweede creatie-brainstorm in. Deze sessie vraag ik hen om hun droomwereld te beluisteren : hoe klinkt het daar in jullie utopia? Er wordt verteld over ritselende blaadjes, het geruis van de wind, watervalletjes, viool-en pianomuziek, popsongs , salsa en over de zee, dieren (van het land, van de lucht en van het water) en Maya's in een oerwoud. Ik voel bij deze groep een grote connectie met de natuur. Als ze daarna mogen werken aan de opdracht die hen het meest aanspreekt, kiezen therapeuten E en E voor het Vormgeven van hun Utopia in Klank. L en P werpen zich op De Vragen Voor Leeftijdsgenoten, X maakt een Zelfportret in collage-vorm, S gaat voor Associatief Schrijven - en kiest voor het thema Instagram - M zegt dat hij wil tekenen 'geen zelfportret maar iets anders' en I waagt zich aan het Manifest Voor Toekomstige Leiders. Voor de tweede keer daalt er een grote rust neer over deze groep, die zich deze opdrachten laat welgevallen als een behaaglijk dekentje. M vraagt mij welke personages ik leuk vind. Ik zeg hem dat ik graag rollen speel met een grote intensiteit, dat ik enkele jaren terug eens een psychotische vrouw heb vertolkt en dat mij dat veel voldoening had geschonken. Hij is zichtbaar verrast door mijn antwoord en vraagt daarna welk soort mensen ik graag heb in 'het echte leven'. "Ik hou van heel veel soorten mensen, ik denk dat ik misschien zelfs een filantroop ben. " lach ik. M reageert dat hij totaal niet van mensen houdt, en dus het liefst alleen is. Dan beslist hij ineens dat hij een 'duivelse vrouw' gaat tekenen en zet zijn eerste lijnen op papier. Aan dezelfde tafel zit X . Ze heeft een licht mentale beperking en geeft aan dat ze niet helemaal begrepen heeft hoe ze het Zelfportret In Collagevorm kan maken. Samen met haar blader ik door de tijdschriften en zeg haar dat ze mag aanduiden welke afbeeldingen haar aanspreken. Kordaat wijst ze heel specifieke foto's of tekeningen aan. Daarna knippen we ze uit en plakt zij ze vervolgens binnen de contouren van haar getekende gezicht. Het resultaat is kleurrijk en tropisch. Ik ben verrast door X, die tijdens de sessies weinig praat, maar via deze weg een heel duidelijke taal spreekt.

Dan zie ik dat het bijna tijd is. Ik vraag iedereen of het ok is om iets langer te werken, zodat we alles nog even kunnen zien of beluisteren. Er wordt ingestemd en voor een tweede keer krijg ik veel moois op mijn bord. De therapeuten nemen ons - terwijl we met gesloten ogen op een stoel zitten- mee op een jungletocht die uitmondt in een salsafeestje. Voor mij voelt dit klankbad als een massage voor mijn zenuwstelsel. Vervolgens toont M een beklijvende tekening van de Duivelse Vrouw - hoewel de meesten haar niet duivels vinden, eerder droevig - L en P overladen ons met Ja-Nee-vragen, X toont fier haar zelfportret, S deelt met de groep haar kritische reflectie over Instagram - achter het scherm zitten vaak ongelukkige mensen en ik krijg liever weinig likes van echte vriendinnen dan veel likes van onbekenden -en I brengt een aandoenlijk Manifest Voor Toekomstige Leiders, waarin aandacht voor mentale gezondheid, kinderen en personen met beperking, de boventoon voert. Ze wenst vurig dat toekomstige leiders ook leren luisteren in plaats van alsmaar zelf het woord te voeren. Wat I ook heel erg benadrukt, is dat 'al die wachtlijsten' moeten afgeschaft worden. " Welke wachtlijsten, "vraagt iemand. 'Alle' antwoordt I. Wat volgt is een geanimeerd gesprek over de ervaring met wachtlijsten van bijna al deze jongeren . Het is duidelijk dat dit voor hen geen hol woord is. "Ze moeten niks beloven dat ze niet kunnen waarmaken. Ze moeten gewoon eerlijk zijn" besluit I. Misschien zitten ze op dit moment in de kleuterschool of moeten ze zelfs nog geboren worden, maar ik hoop oprecht dat de Leiders van de Toekomst, dit op één of andere wonderlijke manier, mogen horen.

(de tekening hierboven draagt de titel ' Duivelse Vrouw' en is van de hand van M)